Kişisel verilerin artık bir excel dosyasında ad, soyad, iletişim bilgisi ve adres bilgisinden ibaret olmadığının farkında olanlar için bu yazımız. Daha doğrusu, bireysellikten toplumsallığa varan boyutta, kişisel verilerin düşündüğümüzden daha fazlasını kapsadığını anlamamız için bazı örneklere yer vereceğiz. Bu sayede, bu farkındalığı hep beraber kazanacağız diye düşünerek başlıyoruz o halde.
Gerçek ve Dijital Dünya, farklı yollarla ama aynı amaçlarla kişisel verileri kayıt altına alarak arşivler. Bunların işlenmesi ve kullanımı ise tam anlamıyla teknolojinin üst seviye araçlarıyla mümkün hale geliyor. Öncesinde, bu verilerin elde edilişinden başlayalım.
Ücretsiz Hizmetler
Bazı şirketler, ücretsiz sundukları hizmetler (arama motorları, sosyal medya platformları, e-posta servisleri vb.) üzerinden kullanıcıların davranışlarını analiz ederek veri toplar. Bunlar arasında en büyük ve sürekli hayatımızın içinde olan örnekler vermek gerekirse; telefonlarımıza bakmamız yeterli olur. Defalarca fabrika ayarlarına döndürseniz de tekrar kurmak için ilk akla gelen tüm uygulamalar ücretsizdir. Evet, ücretsiz! Sizce neden?
Kişiselleştirilmiş Reklamlar
Kullanıcıların çevrimiçi aktivitelerini izleyerek, ilgi alanlarına uygun reklamlar sunulur. Bu, bazı kaynaklara göre kişisel verilerin satılmasına yol açabilir. Eminiz defalarca rastlamışsınızdır. Arkadaş veya iş ortamınızda bir konuda bahsederseniz ve birkaç dakikaya kalmadan, sosyal medya uygulamalarınızdan benzer konudaki ürün ve hizmetler anında karşınıza düşmeye başlar. Sizce neden?
Sadakat Programları
Marketler ve diğer perakendeciler, müşterilere avantajlı teklifler sunan sadakat kartları ile alışveriş alışkanlıklarını kaydedebilir. Mahalle bakkallarının yerini alan mahalle marketlerinde bile “x kartınız var mı?” diye sormaya başlamalarının nedeni, bu kart sayesinde sizlerin genelde hangi zamanlarda, ne tür ürünleri daha çok tercih ettiğinizi belirmek olabilir. Sizce neden?
Mobil Uygulamalar
Bazı mobil uygulamalar, özellikle erişim izni istedikleri konum, mikrofon ve kamera gibi özellikler sayesinde geniş çaplı veri toplayabilir. Aslında Big Data teriminin geçmişi, tamamen ücretsiz mobil uygulamaların hayatımıza giriş tarihiyle eş zamanlıdır desek abartmış olmayız. Kuruluş aşamasında sizden aldıkları izinler dahi, mobil cihazlar üzerindeki tercih, hareket ve tavırlarınızı belirmekte yeter de artar bile. Bunların yanı sıra, ses, görüntü ve lokasyon kayıtları da alırlar. Sizce neden?
Çerezler (Cookies)
Web siteleri, çerezler aracılığıyla kullanıcıların ziyaret ettikleri sayfaları, alışveriş tercihlerini ve gezinme alışkanlıklarını depolayarak bu bilgileri kullanabilir. Neredeyse her web sitesinde, hatta bizi ziyaret ederken bile farkında olun -olmayın bazı onay ve ret işlemlerini yaptınız bile. Bu sayede, ziyaretçilerin hareket ve davranışlarını analiz eden birçok servise onay vermiş oldunuz. Her yerde her zaman kayıt altında bir ayak iziniz var. Sizce neden?
Wi-Fi Bağlantıları
Bazı ücretsiz Wi-Fi ağları, bağlantı karşılığında kullanıcılardan kişisel veriler toplayabilir. Bazı AVM’lerde, açık alanlarda, işletmelerde, ulaşımda ve konaklamada bedava Wi-Fi arayanlar burada mı? Ücretsiz evet, ama her şeyin bir bedeli var. Sizce neden?
Sosyal Medya Yarışmaları ve Anketler
Markalar, eğlenceli görünen yarışmalar veya anketlerle kullanıcıların bilgilerini toplayabilir. Sosyal medya uygulamaları kadar, o mecralarda yer alan sayfa ve kişilerde düzenledikleri bazı etkinliklerle veya etkileşim yaratan paylaşımlarıyla sizlerin davranış ve hareketlerinizi kayıt altına alabilir. O gün değil, ama bir gün mutlaka o konuyla ilgili bir reklam veya tanıtım karşınıza düşecektir. Sizce neden?
Akıllı Cihazlar
Bazı akıllı ev cihazları ve sanal asistanlar, kullanıcıların konuşmalarını ve kullanım alışkanlıklarını kaydedebilir. Evet, büyük kolaylık- büyük rahatlık. Ama, bu masum asistanlarımızın da aslında bizlerin tercih, hareket ve tavırlarını gözlemleyen bir veri kayıt özelliği olduğunu unutmayın. Bu cihazların bile veri toplama özelliği var. Sizce neden?
Sağlık ve Fitness Uygulamaları
Fitness takibi yapan uygulamalar, kullanıcıların fiziksel aktiviteleri ve sağlık verilerini kayıt altına alabilir. Hayatı kolaylaştıran hatta sağlığımızı korumamızda ciddi katkısı olan bu uygulamalarda da kişisel verilerin toplandığı ses, görüntü ve davranış kaydeden özellikler var. Bu sayede, özel nitelikli kişisel veriler (sağlık durumu, ilaç kullanımı, alerji ve hastalıklar vs.) uygulamalar tarafından işlenebilir veri haline getiriliyor. Sizce neden?
E-Ticaret Siteleri
Online alışveriş siteleri, kullanıcıların satın alma alışkanlıklarını ve demografik bilgilerini analiz ederek reklam verenlere rapor sunabilir. Bu aslında tam da pazarlamanın hedefi olan bir amaç. Tüm veri işlemeleri, derlemeleri ve kayıt altına alım işlemleri tam da “ürün ve hizmet pazarlamasını ve satışını arttırmak” için. Siz artık sebebini biliyorsunuz =)
Not: Bu yöntemlerin kullanımının bazı kaynaklarda tartışmalı olduğu belirtilmiştir. Kullanıcıların, gizlilik politikalarını dikkatle incelemesi ve veri paylaşımı konusunda bilinçli olması önemlidir.
